اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و درمان آن - وبلاگ عینک آفتابی مردانه

به گزارش وبلاگ عینک آفتابی مردانه، PTSD یا اختلال استرس پس از سانحه، اختلالی روانی است که فرد پس از مشاهده یا تجربه مستقیم رویدادی آسیب زا که خارج از تحمل اوست ایجاد می گردد.

اختلال استرس پس از سانحه یا PTSDتنها اختلالی است که شامل حال تمام افراد نمی گردد. در واقع تنها کسانی ممکن است به این اختلال دچار شوند که در معرض یک حادثه جدی قرار بگیرند که از تحمل فرد خارج باشد. هم بچه ها و هم بزرگسالانی که در برابر سوانح شدیدی چون جنگ یا تجاوز و... قرار گرفته باشند و از نظر روانی آمادگی داشته باشند از ابتلا به این اختلال و پیامدهای آن در امان نیستند. در این مقاله با تعریف، علائم و نشانه های تشخیصی و همچنین حقایق بیشتر مربوط به این اختلال آشنا شوید.

تعریف اختلال استرس پس از سانحه

اختلال استرس پس از سانحه یا آسیب ( (Post-Traumatic Stress Disorde نشانگان یا سندرمی است که پس از مشاهده، تجربه مستقیم یا شنیدن یک عامل استرس زا و آسیب زای شدید مانند تجاوز جنسی، جنگ، تصادف رانندگی، زلزله، آتش سوزی و دیگر عواملی که می تواند به مرگ واقعی یا تهدید به مرگ یا وقوع یک سانحه جدی منجر گردد، بروز پیدا می نماید.

البته الزاما همه کسانی که فشارهای روانی شدید را تجربه می نمایند، گرفتار این نوع اختلال نمی شوند. در واقع ترس و فشار روانی که پس از برخورد با این رویدادها در فرد پدید می آید باید بیش از اندازه بوده به نحوی که فرد توانایی کنترل شرایط را از دست بدهد. زنان با نرخ شیوع 1 در 10 و مردان با نرخ شیوع 1 در 25 در طول زندگی خود به این اختلال مبتلا می شوند که این آمارها بیانگر نرخ بیشتر شیوع در زنان می باشد. زنان احتمالا این اختلال را بیشتر به دلیل تجاوز یا سوءاستفاده های جنسی در کودکی و بزرگسالی خود تجربه خواهند کرد.

PTSD در بچه ها: برخی معتقدند که واکنش تند بچه ها در مقابل حوادث بهنجار محسوب می گردد و پس از مدتی از بین می رود. در عین حال برخی دیگر معتقدند که بچه ها نیز به اختلال استرس پس از سانحه دچار می شوند ولی محرک های آنها متفاوت است. مثلا ممکن است تماشای یک فیلم بد در بچه ها موجب ایجاد این اختلال گردد.

PTSD همراه با دیگر اختلالات: گاهی PTSD همراه با دیگر اختلالات روانی است. این نوع اختلال بسیار شایع تر از نوع ساده آن است. این نوع PTSD معمولا با حداقل یک اختلال روانپزشکی مهم دیگر مانند افسردگی، اعتیاد به الکل یا مواد مخدر، هراس، و سایر اختلالات اضطرابی همراه است. تحقیقات نشان می دهند که درمان دو اختلال به طور هم زمان دست آورد نتایج بهتری را در پی خواهد داشت. این امر به ویژه برای موارد همراهی اختلال استرس پس از سانحه و اعتیاد به الکل و مواد مخدر، بیشتر صدق می نماید.

نشانه های تشخیصی استرس پس از سانحه

تشخیص این اختلال که از نظر بالینی پریشانی قابل ملاحظه ای به وجود می آورد برای کسانی مقرر می گردد که در معرض رویداد آسیب زایی قرار گرفته اند که در آن:

• رویدادی را تجربه نموده، شاهد بوده یا با آن روبرو شده اند که مرگ واقعی یا تهدید به مرگ یا جراحت جدی یا تهدید جسمانی برای خودشان یا دیگران را دربر داشته است.
• با ترس شدید، درماندگی یا وحشت پاسخ دادند.

این رویدادها آسیب زا حداقل به مدت یک ماه به یک یا چند در طریق زیر دوباره تجربه می گردد:

• یادآوری های ناراحت نماینده مکرر و مزاحم رویداد آسیب زا
• رویاهای ناراحت نماینده مکرر از رویداد آسیب زا
• عمل کردن یا احساس کردن به صورتی که انگار رویداد آسیب زا تکرار شده است (مثلاً مرور ذهنی تجربه، تصاویر ذهنی و توهمات)
• ناراحتی شدید هنگام روبروه با علائم بیرونی یا درونی که مظهری از آن رویداد هستند یا به آن شباهت دارند.
• واکنش پذیری فیزیولوژیکی هنگام روبرو شدن با علائم درونی یا بیرونی که مظهری از آن رویداد بوده یا به آن شباهت دارند.

حداقل برای مدت یک ماه فرد از محرک های مرتبط با رویداد آسیب زا اجتناب می نمایند و کرختی پاسخدهی کلی در او جود دارد که با حداقل سه مورد زیر نشان داده می گردد:

• کوشش برای اجتناب کردن از افکار، احساسات یا مکالمات مربوط به رویداد آسیب زا
• کوشش برای اجتناب کردن از فعالیت ها، مکان ها، یا افردی که خاطرات سانحه را تحریک می نمایند.
• ناتوانی در به یادآوری جنبه مهمی از رویداد آسیب زا
• کاهش محسوس علاقه به فعالیت های مهم یا مشارکت در آنها
• احساس جدایی از دیگران یا بیگانگی با آنها
• محدود بودن دامنه عاطفه (مثلاً ناتوانی در تجربه کردن احساس های عاشقانه)
• احساس کوتاه بودن آینده (مانند احساس بدبینی نسبت به شغل، خانواده و زندگی)

حداقل به مدت یک ماه نشانه های مداوم افزایش انگیختگی وجود دارد که با حداقل دو مورد زیر نشان داده می گردد:

• مشکل به خواب رفتن یا خفته ماندن
• تحریک پذیری یا طغیان های خشم
• مشکل تمرکز
• گوش به زنگ بودن
• پاسخ یکه خوردن مفرط

حقایقی در خصوص اختلال استرس پس از سانحه

• اگر علائم مشاهده شده شدید باشد و تا یک ماه ادامه داشته باشد استرس حاد نام دارد و اگر از یک ماه بگذرد PTSD است.
• علائم گاهی خیلی دیر (حتی گاهی پس از 30 سال) خود را نشان می دهند.
• احتمال رخ دادن PTSD در افراد روان رنجور بالاتر است.
• درمان این اختلال در بچه ها و بزرگسالان تقریبا یکسان است.
• اختلال استرس پس از سانحه، مانند هر اختلال روانشناختی دیگر، یک ضعف شخصیتی نیست. برخی از مبتلایان به این اختلال ممکن است استعداد ژنتیکی ابتلا به ان را داشته باشند.
• مطالعات نشان می دهند که اکثریت قریب به اتفاق مبتلایان به PTSD، پرخاشگر نیستند و تنها 8 درصد از کل جمعیت این بیماران مرتکب رفتارهای خشونت آمیز شده اند.
• به نظر می رسد زمینه ژنتیکی، نژاد و دوران کودکی در ایجاد این بیماری مؤثر هستند.

درمان اختلال استرس پس از سانحه

در درمان PTSD هم دارودرمانی و هم روان درمانی در خصوص این اختلال مورد استفاده قرار گرفته اند و می گیرند. اما ظاهرا روان درمانی اثربخش تر بوده است:

دارودرمانی:دارو درمانی می تواند به بهبود این اختلال یاری کند اما باعث درمان کامل این اختلال روانی نمی گردد. داروهای ضدافسردگی SSRI در بهبود آن اثرگذار هستند.

روان درمانی: روان درمانی اختلال استرس پس از سانحه به روش های گوناگونی انجام می گردد که بستگی به رویکرد روان شناس دارد. یکی از بهترین روش ها برای درمان، روش درمان شناختی-رفتاری یا CBT است. درمان PTSD ممکن است ماه ها به طول بیانجامد. بهبود فرد به این بستگی دارد که تا چه اندازه با روان شناس همکاری کند. یکی دیگر از روش های درمانی، حساسیت زدایی با حرکات چشم و پردازش دوباره یا EMDR است. EMDR تکنیکی است که از حرکت های چشم برای یاری به مغز به منظور پردازش تداعی ها و منطقی سازی رویدادهای تروماتیک بهره می گیرد. این روش درمانی نیز یکی از روش هایی است که در درمان این اختلال بسیار اثرگذار بوده است.

حقایق، باورهای غلط و برچسب ها در خصوص اختلال استرس پس از سانحه باعث می شوند تا مبتلایان به آن به دلیل ترس از برچسب هایی که از سوی جامعه می خورند، به دنبال درمان نباشند و تصور نمایند تنها راه مقابله با PTSD این است که از نظر روانی قوی باشند. مهم است که ما بتوانیم اطلاعات درست و غلط را خصوصا در خصوص اختلالات روانی تشخیص دهیم و کوشش کنیم تا سواد سلامت روان خود را افزایش دهیم.

گروه روانشناسی وبلاگ عینک آفتابی مردانه