آنالیز روشی قطعی و غیرتهاجمی برای تشخیص سرطان پروستات در کشور - وبلاگ عینک آفتابی مردانه

به گزارش وبلاگ عینک آفتابی مردانه، یک متخصص ژنتیک مولکولی پزشکی با بیان اینکه هنوز بیومارکری با حساسیت و اختصاصیت بالا و روشی قطعی، غیر تهاجمی و سریع برای تشخیص سرطان پروستات وجود ندارد، گفت: محققین بسیاری در سراسر جهان به دنبال آن هستند که برای حذف سختی بیوپسی بافت لوکال از خون استفاده نمایند و در مطالعه اخیر مرکز تحقیقات سلامت مردان به دنبال جایگزینی روش های تشخیصی فعلی با روش های جدید همچون بهره مندی از بافت خون به جای بافت موضعی و استفاده از بیومارکرهایی اختصاصی و حساس برای تشخیص و پیگیری درمان بیماری های پروستات هستیم.

دکتر فرخنده پوراسماعیلی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سلامت مردان و بهداشت باروری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت وگو با وبلاگ عینک آفتابی مردانه با اشاره به مطالعات این مرکز در حوزه تشخیص و درمان سرطان پروستات، مطرح کرد: در مطالعه اخیر تغییرات بیان ژنی در سه دسته بیماران مبتلا به سرطان پروستات با شرایط متاستاز، بیماران هایپر پلازی (دارای تومورهای خوش خیم) و افراد سالم و همچنین اثر هورمون درمانی در تغییرات بیان چند ژن مرتبط با سرطان پروستات آنالیز شد.

وی با بیان اینکه در کشورهای توسعه یافته سرطان پروستات بعد از سرطان پوست به عنوان دومین سرطان شایع در مردان و دومین عامل مرگ و میر بعد از سرطان ریه است، مطرح کرد: همچنین بر اساس بعضی آمارها، سرطان پروستات ششمین سرطان شایع و هشتمین علت مرگ و میر در اثر سرطان در مردان ایرانی است.

عوامل تاثیرگذار در بروز سرطان پروستات

این عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به شیوع این بیماری در ایران و سایر کشورها، بر اهمیت آنالیز و مطالعه جنبه های مختلف این سرطان تاکید نمود و گفت: حدود 5 درصد انواع سرطان ها ارثی است و در سرطان پروستات مستقل از منشا نژادی، احتمالا قوی ترین عامل خطر سابقه خانوادگی است.

وی عامل تأثیرگذار بعدی در بروز سرطان پروستات را سن اعلام کرد و گفت: معمولا مسائل خوش خیم پروستات از 40 سالگی به بعد بروز پیدا می نماید، اما از 70 سال به بالا و با افزایش سن، بیماری های مرتبط با سرطان پروستات افزایش می یابد.

دکتر پوراسماعیلی با بیان اینکه علاوه بر نژاد و سابقه خانوادگی، عوامل هورمونی، رژیم غذایی و عوامل محیطی نیز در بروز این نوع سرطان تأثیرگذار است، اضافه نمود: علائم هشداردهنده دیگری که مردان باید از آن مطلع باشند، دشواری و تکرر ادرار، عدم توانایی در ادرار کردن، جاری شدن ضعیف ادرار، بی اختیاری ادرار، وجود خون در ادرار، درد مدام در پایین کمر و ناتوانی جنسی است.

روش های تشخیصی سرطان پروستات

این عضو هیئت علمی دانشگاه همچنین در رابطه با روش های تشخیصی سرطان پروستات، گفت: معاینه بیمار و لمس پروستات به وسیله رکتوم، آزمایش هورمونی به وسیله اندازه گیری PSA (آنتی ژن اختصاصی پروستات)، بیوپسی از بافت پروستات و همچنین سونوگرافی، تجزیه شیمیایی ادرار و تصویربرداری MRI از روش های موجود برای تشخیص این بیماری است.

این محقق در رابطه با دقت و قطعیت روش های تشخیص سرطان پروستات، گفت: بیوپسی از بافت پروستات روشی قطعی نیست؛ چراکه بافت پروستات هتروژن بوده و ممکن است بعضی بخش ها درگیر و بخش دیگر شرایط نرمال داشته باشد، لذا بیوپسی از یک قسمت پروستات ممکن است شرایط سلامت فرد را به طور واقعی نشان ندهد. البته برای برطرف این مشکل، بیوپسی از قسمت های مختلف بافت پروستات توصیه می گردد که نمونه برداری های مختلف و متعدد از بافت پروستات با هزینه بالا و درد فراوان برای بیمار و همچنین طولانی شدن فرایند تشخیصی همراه است.

دکتر پوراسماعیلی در رابطه با آزمایش خون برای اندازه گیری آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) گفت: قبلا افراد دارای PSA خونی 4 نانوگرم بر میلی لیتر را سالم یا حامل خوش خیمی و افراد با PSA بالای 6 را مبتلا به سرطان پروستات می دانستند. در حال حاضر این روش نسبی است و اعتبار چندانی ندارد، چراکه در مواردی مشاهده شده که افرادی با PSA بالا به سرطان مبتلا نبوده و با دریافت دارو بهبود می یابند. بنابراین، PSA ارزش خود را به عنوان یک بیومارکر تشخیصی سرطان پروستات از دست داده است.

محققان به دنبال بیومارکری با حساسیت و اختصاصیت بالا برای تشخیص سرطان پروستات

این عضو هیات علمی دانشگاه با بیان اینکه هنوز بیومارکری با حساسیت و اختصاصیت بالا و روشی قطعی، ارزان، غیر تهاجمی و سریع برای تشخیص سرطان پروستات وجود ندارد، گفت: محققین بسیاری در سراسر دنیا به دنبال آن هستند که برای حذف سختی بیوپسی بافت لوکال از خون استفاده نمایند و بتوانند با آنالیز تغییرات ژنتیکی مرتبط با سرطان پروستات مبتنی بر ژنوم فرد مانند جهش ها یا پلیمورفیسم های ژنی و یا تغییرات بیان ژنی، بیومارکرهایی را معرفی نمایند تا با انجام بیوپسی بافت مایع (نمونه خون) و آزمایش مولکولی، شرایط بالینی افراد مبتلا به بیماری پروستات را تشخیص دهند.

جزئیات طرح پژوهشی مرکز سلامت مردان در حوزه تشخیص سرطان پروستات

این محقق با اشاره به تحقیقاتی که در مرکز تحقیقات سلامت مردان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شده، مطرح کرد: در تحقیقات پیشین تعیین شده بود GSTP1 وRASSF1 دو ژنی هستند که با سرطان پروستات مرتبطند و مقدار این دو ژن در افراد متاستاتیک به شدت کاهش پیدا می نماید؛ از طرفی مطالعات دیگر با تحقیق بر روی اپی ژنتیک مارکرهایی مانند DNMT3A ,HDAC ,DNMT3B تعیین نموده اند که این ژن ها باعث افزایش متیلاسیون و حذف استیلاسیون در ژن های تحت کنترلشان می شوند و لذا افزایش بیان آن ها در افراد متاستاتیک مشاهده می گردد. اما هیچ یک از این تحقیقات بیان دو گروه ژن نامبرده را به طور همزمان و مقایسه ای در گروه بیماران و افراد سالم و نیز در گروه بیماران قبل از درمان هورمونی و پس از آن جهت دستیابی به یک الگوی احتمالی مولکولی شاخص مطالعه ننموده اند.

وی ادامه داد: با توجه به قطعی نبودن تشخیص با استفاده از دو ژن شناسایی شده در تحقیقات قبلی، تحقیقات جدیدی در دو مرحله صورت گرفت؛ در مرحله اول، در سه گروه از افراد شامل بیماران متاستاتیک، خوش خیم و سالم مقدار این ژن ها و اپی ژنتیک مارکرها همزمان با هم اندازه گیری و تعیین شد مقدار دو ژن GSTP1 و RASSF1 در مبتلایان به کانسر پروستات به طور معنی داری کاهش و مقدار اپی ژنتیک مارکرهای DNMT3A ,HDAC ,DNMT3B در این افراد افزایش پیدا نموده است و تفاوت معناداری بین سه گروه تحت مطالعه شامل دارندگان تومور بدخیم، افرادی با هایپرپلازی خوش خیم پروستات و افراد سالم وجود دارد. در مرحله دوم، 30 نفر از افرادی که با توجه به آزمایش PSA، نمونه برداری بیوپسی تشخیص قطعی سرطان داده شده بود، وارد مرحله هورمون درمانی شدند.

این محقق با اشاره به اینکه هورمون درمانی با هدف افزایش سوروایوال ریت (طول مدت زنده ماندن بیماران) انجام می گردد، اظهار کرد: بعد از هورمون درمانی، آزمایش خون نشان داد که مقدار ژن های GSTP1 ،RASSF1 ، DNMT3B به طور معنی دار افزایش و DNMT3A به طور معنی دار کاهش پیدا نموده (که شاید نشانه ای از ایجاد مقاومت به درمان باشد) و همچنین مقدار HDAC تغییرات معنی داری نشان نداد.

ویاضافه نمود: تغییرات معنی دار در بیان 3 ژن، این نکته را نشان می دهند که این ژن ها مطمئنا از اهداف مستعد هورمون درمانی سرطان پروستات در مردان ایرانی هستند؛ بنابراین، با استفاده از این الگوی بیان ژنی، در صورت تکرار و تایید در جمعیتی بزرگتر از بیماران، شاید بتوان درمان هورمونی را با دوز اختصاصی تر و مناسب تری انجام داد و در افرادی که به هورمون درمانی پاسخ نمی دهند، در پی شناسایی پانل ژنی متفاوتی بود که راهنمای درمان آنها باشد.

ایناستاددانشگاهاضافه نمود: دستیابی به یک الگوی بیانی از همه ژن ها قبل از هورمون درمانی و بعد از هورمون درمانی فرایند تشخیص و درمان را سریع تر و اختصاصی تر می نماید.

این محقق با اشاره به پایلوت بودن این تحقیق، گفت: با توجه به دستیابی به این حد از نتایج در یک تحقیق پایلوت، اجرای این تحقیق در تعداد افراد بیشتر و دوره زمانی طولانی تر را پیشنهاد می کنیم. اگر در یک دوره زمانی یک ساله در کنار روش های تشخیصی موجود مثل اندازه گیری PSA و بیوپسی ، تست بیان ژن ها را نیز در مراجعین انجام دهیم و بعد از حدود یک سال از مقایسه نتایج به یک الگوی تعیین برسیم می گردد گفت که به یک روش جایگزین برای بیوپسی دست پیدا نموده ایم.

ویادامهداد: اگر تعداد بیمارها برای انجام این مطالعه بیشتر گردد و در صورت تحقق اهداف این طرح، این تحقیق ممکن است در تشخیص گرید و استیج بیماری، شناسایی خوش خیمی، تفکیک خوش خیمی از شرایط بدخیمی، تشخیص سیر پیشرفت بیماری و پیگیری درمان مورد استفاده قرار گیرد.

این محقق در سرانجام با اشاره به تحقیقات متعددی که در سراسر دنیا و در بیماری های مختلف منتشر شده است، گفت: امیدوارم به زودی شاهد آن باشیم که روش های تشخیصی فعلی جای خود را به روش های جدید همچون بهره مندی از بافت خون به جای بافت موضعی و استفاده از بیومارکرهایی اختصاصی و حساس برای تشخیص و پیگیری درمان بیماری های پروستات بدهند.